Dziś trochę o składni w tłumaczeniu z polskiego na angielski. Od razu poczynię zastrzeżenie: proponowane niżej tłumaczenia służą ilustracji tematu tego postu. Dlatego nie zwracajcie, proszę, uwagi na kwestie uboczne (np. tłumaczenie terminów), bo nie o to dziś chodzi.
Jednym z problemów, z którym zmagają się tłumaczący z polskiego na angielski jest nadmierne nagromadzenie w języku docelowym dopełniaczowych konstrukcji przyimkowych z “of”, jeśli oczywiście tłumaczy się za bardzo wprost. Poniżej garść przykładów zdań polskich z życia tłumacza wziętych, acz kosmetycznie zmienionych dla niepoznaki:
1) Brak wcześniejszego ustalenia zasad audytu uniemożliwiał ustalenie dokładnego statusu urządzeń, których inspekcja została już przeprowadzona.
Jedno z możliwych tłumaczeń wprost daje nam taką oto – przyznam, dość pokraczną – strukturę: The lack of an earlier determination of the rules of audit prevented the precise determination of the status of that equipment for which inspection has already been held. (‘of’ powtórzone 5 razy!)
Tu właśnie przydaje się konstrukcja zdaniowa typu „With …… , [zdanie]”. Dzięki niej możemy uniknąć tego przykrego efektu, gdyż umożliwia nam ona użycie w drugiej części zdania czasownika w formie osobowej, a to z kolei znacznie ułatwia nam konstruowanie zdań po angielsku, choćby tak: With the rules of audit not having been determined earlier, it was impossible to precisely determine the status of that equipment for which inspection has already been held. Po skróceniu, wygładzeniu i unaturalnieniu, zdanie to może wyglądać tak: With no pre-established audit rules in place, the exact status of the inspected equipment was not clear. (tylko jedno ‘of’!)
2) Pierwotne umiejscowienie budynku, jakie zostało wskazane w projekcie, powodowało bowiem, że operator zasiadający w sterowni miał bardzo ograniczone pole widzenia.
Tu także nie warto stosować niewolniczo konstrukcji z „cause” czy nawet „make” (The original situation of the building as designed caused/made ….), bo to tylko utrudni nam tłumaczenie. Znów pomocna jest konstrukcja z „With ….. , …..”, która daje nam sporo swobody, umożliwiając choćby takie tłumaczenie: With the building situated as originally designed, an operator sitting in the control room would have a very limited visibility.
Dodam, że zdanie to opisuje sytuację hipotetyczną, bowiem pierwotny projekt został zmieniony i budynek został w rzeczywistości wybudowany w innym miejscu. Stąd celowe użycie trybu przypuszczającego.
3) Opłaty nałożone na użytkowników przez pozwanego sprawiły, że lokowanie kapitału w Polsce i wykorzystywanie polskiej infrastruktury było nieopłacalne dla podmiotów zagranicznych.
Znów mamy tu problem zdania bezosobowego (lokowanie było nieopłacalne dla kogoś), podczas gdy po angielsku naturalniej w takim kontekście brzmi zdanie osobowe (ktoś uznał, że lokowanie jest nieopłacalne), jak w takim tłumaczeniu: With the defendant’s charges imposed on users, foreign businesses found it unprofitable to make investments in Poland and use Polish infrastructure.
4) Takie ustalenie wykluczało poprawnie skonstruowane domniemanie istnienia związku przyczynowego między …. a …. w drodze wnioskowania prima facie.
To zdanie z kolei wymaga pewnej ekwilibrystyki, bo też polski autor wszedł mocno w meandry spraw, można by rzec, fundamentalnych. No i jest tu nasz znajomy problem bezosobowości polskiego języka prawniczego i nagromadzenia gerundiów (‘ustalenie wyklucza poprawne domniemanie’). Konstrukcja zaczynająca zdanie z „With ….” ułatwia nam zbudowanie w miarę naturalnego zdania po angielsku, np. tak: With this finding, it was not possible to properly construct prima facie evidence based on a presumption of causation between …. and …. .
Nawiasem mówiąc, możecie policzyć sami, ilu ‘of’ udało się uniknąć.
5) W świetle wyżej wskazanego rozumienia „narodu” i „państwa” powstaje istotna wątpliwość, czy bytom tym można w ogóle przypisać odpowiedzialność lub współodpowiedzialność za przestępstwa.
Tłumaczenie bardziej wprost: In light of the above understanding of the “nation” and the “state”, serious doubts arise if these entities can be attributed responsibility or co-responsibility for crimes at all.
Tłumaczenie z użyciem „With …. , ….” otwiera przed nami nowe możliwości, choćby taką: With the “nation” and the “state” understood as above, it becomes seriously controversial if these entities can be attributed any responsibility or co-responsibility for any crimes.
Warto zapamiętać (składnia):
Nie bójmy się otwierać zdań konstrukcją „With …. , ….”