Angielskie przedimki spędzają sen z powiek nierodzimym użytkownikom tego języka. Choć wielu wydawać się to może dziwne, moim zdaniem to jeden z najważniejszych a niedocenianych tematów dla tłumaczy, którzy powinni uważać go za swoją zmorę. Dziś pokażę przykład, dlaczego.
Art. 22 ust. 2 polskiej ustawy o VAT brzmi tak:
„W przypadku gdy kilka podmiotów dokonuje dostawy tego samego towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje ten towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności nabywcy, przy czym towar ten jest wysyłany lub transportowany, to wysyłka lub transport tego towaru są przyporządkowane tylko jednej dostawie; jeżeli towar jest wysyłany lub transportowany przez nabywcę, który dokonuje również jego dostawy, przyjmuje się, że wysyłka lub transport są przyporządkowane dostawie dokonanej dla tego nabywcy, chyba że z warunków dostawy wynika, że wysyłkę lub transport towaru należy przyporządkować jego dostawie.”
Zwróćcie uwagę na fragment wytłuszczoną czcionką. Tłumaczenie wydawałoby się banalne, prawda? Zaraz pokażę, że wcale nie. Poniżej przetłumaczę cały przepis, ale niech to tłumaczenie będzie tylko ilustracją, na której nie będziemy się skupiać. Liczy się nasz problem tłumaczeniowy.
„Where the same goods are supplied by several parties so that the first party releases the goods directly to the last customer in the chain, and the goods are despatched or transported, then the despatch or transport shall be ascribed to one of the supplies only; if the goods are despatched or transported by […] customer who also supplies them, the despatch or transport shall be deemed to be ascribed to the suppy made to that customer, unless the supply terms imply that the despatch or transport should be ascribed to the supply made by him.”
Co wstawimy w wykropkowane miejsce?
Opcja 1: „the” = „by the customer who also supplies them”
Znaczenie = w sytuacji, o której mówi ten przepis jest tylko jeden nabywca, który dokonuje także dostawy towarów
Opcja 2: „a” = „by a customer who also supplies them”
Znaczenie = jakiś nieokreślony nabywca, który dokonuje także dostawy towarów, ale niekoniecznie musi to być nabywca z sytuacji, o której mówi ten przepis
Opcja 3: „that” = „by that customer who also supplies them”
Znaczenie = jak w opcji 1
Opcja 4: „any” = „by any customer who also supplies them”
Znaczenie = jak w opcji 2 („dowolny nabywca, niekoniecznie nabywca z sytuacji, o której mówi ten przepis”)
Żeby zrozumieć, dlaczego mamy tu problem, warto uświadomić sobie, o czym mowa. Otóż chodzi o tzw. transakcję łańcuchową, gdzie ten sam towar jest formalnie sprzedawany (po VATowsku mówi się na to „dostawa”) od jednej firmy do kolejnej w łańcuchu firm, ale wydawany jest przez pierwszą firmę bezpośrednio ostatniej w łańcuchu.
Przykład takiego łańcucha sprzedaży: A -> B -> C -> D -> E, przy czym towar jest wydawany przez firmę A bezpośrednio firmie E.
W tym łańcuchu mamy formalną dostawę od A do B, od B do C, od C do D i od D do E. Nabywcami („customer”) są kolejno B, C, D i E. Sprzedającymi, a więc po VATowsku „dokonującymi dostawy” („supplier”), są kolejno A, B, C i D. Warunek „customer who also supplies” („nabywca, który dokonuje także dostawy”) spełniają firmy B, C i D. Firma A dokonuje dostawy, ale nie jest nabywcą, a firma E – odwrotnie.
Już widać, że „the/that customer” (Opcja 1 i 3) w naszym tłumaczeniu odpada, skoro dostawy może dokonywać po kolei kilku „customers” (w naszym przykładzie – trzech). Widać też, że nie jest odpowiednie „a/any customer” (Opcja 2 i 4), bo rozszerza nam to grupę „customers” do wszystkich nabywców w ogóle, na zasadzie „dowolny nabywca”, a przecież może to być tylko któryś z tych, którzy uczestniczą w transakcji.
Dlatego moje propozycja to „any of the customers who also supply them”. W tym wyrażeniu, „the customers who also supply them” to są ci nabywcy, którzy dokonują dostawy w danej transakcji łańcuchowej (przedimek określony wskazuje na konkretną grupę lub rodzaj nabywców). „Any” wskazuje, że chodzi nam o któregoś z nich, a konkretnie tego, który wysyła lub transportuje towar. Dzięki użyciu „any” nie sugerujemy przy tym, że któryś z nich na pewno to robi, bo przecież może być tak, że żaden „nabywca, który dokonuje także dostawy” akurat nie organizuje transportu czy wysyłki.
Zatem sformułowanie „any of the customers who also supply them” znaczyłoby mniej więcej tyle, co „któryś z nabywców, o których tu mowa, a którzy dokonują także jego dostawy”, tzn. w naszym przykładzie – jedna z firm B, C, D.
Ufff … o ileż łatwiej by się taki tekst tłumaczyło na angielski, gdyby nie przedimki!
Sądzę, że niepozorne angielskie przedimki to naprawdę poważny problem tłumaczeniowy, więc niewykluczone, że jeszcze zawita na moim blogu.
Warto zapamiętać (gramatyka):
Przedimki to jeden z kluczowych problemów w tłumaczeniach w parze polski-angielski