Tym razem napiszę o kilku terminach, które kiedyś sprawiały ogromne problemy w precyzyjnym tłumaczeniu w kontekstach prawnych, przede wszystkim za sprawą znacznych różnic między naszym prawem a common law (oczywiście!). Dlaczego w czasie przeszłym (“kiedyś sprawiały”)? Zaraz się okaże.
Weźmy choćby taką trójkę: indemnification, fraudulent, trigger.
Pierwszy to oczywiście przesławne „zwolnienie z odpowiedzialności” czy podobne wygibasy, które trzeba było kiedyś wymyślić, a które – zwłaszcza gdy jeszcze dojdzie do pary termin hold harmless, a na dodatek gdy trzeba jeszcze radzić sobie z indemnity – nigdy nie oddawały całej pełni tego bardzo powszechnego i dobrze określonego pojęcia (i doktryny) anglosaskiego prawa.
Drugie słowo tłumaczą różnie, np. „oszukańczy, fałszywy, niezgodny z prawdą”. Można tu nawet dorzucić „z winy umyślnej”. Ale i tak nie oddaje to w pełni sensu tej instytucji prawnej, jaką jest fraud.
Trzeci termin w kontekstach prawnych, a konkretnie prawa ubezpieczeniowego, znaczy tyle, co „zdarzenie aktualizujące odpowiedzialność ubezpieczyciela”. Oczywiście nie ma krótkiego odpowiednika polskiego.
Ile to się trzeba namęczyć, żeby to dobrze przetłumaczyć! Najczęściej nie ma na takie tłumaczenie jednej recepty.
Ale z pomocą przyszedł nam, tłumaczom, sam polski język prawniczy. Już nie musisz, tłumaczu, natężać swoich tłumaczeniowych umiejętności, bo oto …
“Spółka zobowiązała się ponadto do zwolnienia Współoferujących lub Doradcy Kapitałowego z odpowiedzialności i obowiązku świadczenia z tytułu roszczeń, zobowiązań lub kosztów, jakie mogą być dochodzone lub zostać poniesione przez Współoferujących lub Doradcę Kapitałowego w związku z naruszeniem przez Spółkę zapewnień, oświadczeń lub zobowiązań wynikających z Umowy Plasowania Akcji (tzw. klauzula indemnifikacyjna).”
Komunikat giełdowy spółki Torpol SA
Stosowanie skargi pauliańskiej do należności publicznoprawnych służy zabezpieczeniu efektywnego wykonania zobowiązań publicznoprawnych i zapobieżeniu czynnościom fraudacyjnym podejmowanym w celu uniknięcia obowiązku daninowego.”
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 18.04.2018 (K 52/16)
“Artykuł jest głosem w dyskusji nad potrzebą zmian w prawie dotyczącym ubezpieczeń obowiązkowych. Autorzy uznali, że w oczekiwaniu na gruntowną reformę prawa należy pilnie poczynić kilka zmian w ważnych kwestiach. W przekonaniu autorów do takich kwestii należą: 1) zmiana formy triggera w umowach obowiązkowych ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej (…)”
Rozprawy Ubezpieczeniowe, Rzecznik Ubezpieczonych
I to nie są jedyne autorytatywne konteksty, w których te polskie(?) słówka się pojawiają. Widziałem je już, przykładowo, w pismach poważnych prawników i w tytułach poważnych konferencji prawniczych.
Jak tak dalej pójdzie, to tłumacz prawniczy w ogóle przestanie być potrzebny :). I to by było na tyle.