Przekład terminu consideration od zawsze sprawia kłopoty. Właściwie nie ma nań dobrego polskiego tłumaczenia. Nie będę więc tego problemu rozważał w ogólności i skupię się na tym, jak ten termin został przełożony na polski w unijnym prawie o VAT.
A jest on tam przekładany na nasz język różnorako, i to nawet w ramach jednego tekstu:
1) „świadczenie wzajemne” – wyrok ETS w sprawie C‑412/03 (pkt 22) i C‑285/10 (pkt 25);
2) „zapłata” – art. 73 dyrektywy 2006/112/WE;
3) „odpłatność” (a konkretnie „odpłatne”) – art. 2 dyrektywy 2006/112/WE;
4) „wynagrodzenie” – art. 80 dyrektywy 2006/112/WE, wyrok ETS w sprawie C-16/93.
Zresztą ten ostatni wyrok (C-16/93) pokazuje skalę trudności translatorycznych. Jego punkt 14 po angielsku brzmi tak (podkreślenia moje):
It follows that a supply of services is effected ‘for consideration‘ within the meaning of Article 2 (1) of the Sixth Directive, and hence is taxable, only if there is a legal relationship between the provider of the service and the recipient pursuant to which there is reciprocal performance, the remuneration received by the provider of the service constituting the value actually given in return for the service supplied to the recipient.
Oto mamy reciprocal performance, remuneration i consideration w jednym zdaniu! Czyli „świadczenie wzajemne” (pkt 1 powyżej) na consideration odpada, bo jest reciprocal performance. Podobnie, gdyby trzymać się ścisłych reguł przekładu, odpaść powinno „wynagrodzenie” (pkt 4 powyżej), bo jest remuneration.
W serwisie Lex poradzono sobie tak (podkreślenia moje):
„Z powyższego wynika, że świadczenie usług odbywa się ‘za wynagrodzeniem‘ w rozumieniu art. 2 ust. 1 Szóstej Dyrektywy i jest w związku z tym opodatkowane wyłącznie, jeśli występuje stosunek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, obejmujący świadczenie wzajemne, a wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługę wykonaną na rzecz usługobiorcy.”
Jak widać, zarówno consideration jak i remuneration zostało przetłumaczone jako „wynagrodzenie”. Nawiasem mówiąc, tłumacz chyba nie przejrzał polskiej wersji Szóstej Dyrektywy (czyli dyrektywy 2006/112/WE), gdzie co prawda padają różne terminy na consideration, ale akurat w art. 2 użyto słowa „odpłatny” jako tłumaczenia sformułowania for consideration. Co więcej, tak też jest w odpowiednim przepisie art. 5 ust. 1 pkt. 1) polskiej ustawy o VAT, który tę normę dyrektywy transponuje.
Zatem powyższy fragment wyroku powinien raczej zaczynać się tak: „Z powyższego wynika, że świadczenie usług odbywa się ‘odpłatnie‘ w rozumieniu art. 2 ust. 1 Szóstej Dyrektywy … ”.
Ja sam, jeśli tłumaczę consideration w kontekstach podatkowych, to zwykle wybieram słowo „odpłatność” (i jego warianty).
Ale uwaga, to wcale nie oznacza, że „odpłatność” będzie właściwym tłumaczeniem naszego terminu w każdym wypadku. I odwrotnie: niekoniecznie zawsze „odpłatny” trzeba tłumaczyć z użyciem consideration, nawet w kontekstach podatkowych, co widać po problemie z tłumaczeniem terminu „świadczenie nieodpłatne” (z polskich podatków), gdyby chcieć to zrobić właśnie przez consideration. Szczerze mówiąc, nie mam dobrego słowa-wytrychu na każdą okazję.
Z kolei na gruncie prawa cywilnego angielska doktryna consideration jest na tyle swoista, że trudno znaleźć jej odpowiednik u nas. „Odpłatność” nam tu nie pomoże, choćby dlatego, że w angielskim prawie umów consideration jest bezwzględnie koniecznym elementem zaistnienia dowolnej umowy, a w prawie polskim nie, bo mamy umowy nieodpłatne, jak darowizna. Ale to temat zupełnie osobny, za który może kiedyś się wezmę.
Warto zapamiętać (podatki):
for consideration – odpłatny/odpłatnie