Uprawdopodobnienie

Ten termin dość często pojawia się w tłumaczeniach dotyczących praktyki prawa. Pochodzi z Kodeksu postępowania cywilnego, gdzie występuje w wielu przepisach (art. 50, 78, 144, 162, 169, 207, 217, 243, 344, 410, 414 itd.). Najważniejszy jest tu art. 243, który sugeruje nam, że uprawdopodobnienie jest sposobem wykazania czegoś, który wymaga mniejszego sformalizowania i ścisłości niż udowodnienie.

Od razu więc odpadają tłumaczenia wprost i w oparciu o język kolokwialny, jak make/render something probable/likely/plausible.

W mojej praktyce tłumaczeniowej najczęściej spotykałem się z tym terminem w kontekście przepisów o zabezpieczeniu roszczenia, zwłaszcza art. 730¹ k.p.c. (uprawdopodobnienie roszczenia i interesu prawnego). Zabezpieczenie roszczenia to konstrukcja znana na świecie. Często opisywana jest jako temporary/conservatory/interim/provisional relief/measures/remedies itp., a chodzi o wydanie przez sąd orzeczenia zabezpieczającego roszczenie powoda przed rozstrzygnięciem sprawy, a nawet przed jej wniesieniem.

Jednym z warunków udzielenia takiej ochrony jest “uprawdopodobnienie roszczenia”. Tu mamy całą gamę instytucji i doktryn prawnych ze świata anglosaskiego, przykładowo: good/fair arguable case, likelihood of success on the merits, probable validity of claim.  Ale jak je zastosować w tłumaczeniu z polskiego?

Przede wszystkim, skoro w angielskim brak na nasz termin jednego słowa i potrzeba całej konstrukcji, to będziemy musieli “konstruować”, czyli po prostu kombinować. Uprawdopodobnienie jest sposobem wykazania czegoś, zatem powyższe angielskie grupy nominalne trzeba w tłumaczeniu połączyć z czasownikiem, jak np. show, make, establish.

 Gdyby ograniczać się w tłumaczeniu słowa “uprawdopodobnić” tylko do kolokacji z “roszczeniem”, to właściwie każde z powyższych sformułowań byłoby odpowiednie, choć zawsze w połączeniu. Najłatwiejsze byłoby wówczas sformułowanie z użyciem probable validity of claim, np. “uprawdopodobnić roszczenie” = show/establish probable validity of claim.

Jednak, jak napisałem wyżej, “uprawdopodobnienie” występuje często w Kodeksie i oznacza po prostu pewien standard wykazania swoich racji, który jest mniej rygorystyczny od udowodnienia. A zatem w ogólnym użyciu w języku prawnym, “uprawdopodobnienie” lepiej tłumaczyć z zastosowaniem słowa arguable, czyli, do wyboru, show/make/present (good/fair) arguable case, a jeśli “uprawdopodobnienie ” występuje we frazie, to można użyć in support of … lub that ….. Oto przykładowe konteksty wyjęte z Kodeksu postępowania cywilnego i robocze tłumaczenie:

1. Strona, która przystąpiła do sprawy, powinna uprawdopodobnić ponadto, że przyczyna wyłączenia dopiero później powstała lub stała się jej znana.
Where the party has joined the case, it should also show an arguable case that the reason for the recusal did not arise or become known to it until at a later time.

2. Sąd oddali opozycję, jeśli interwenient uprawdopodobni, że ma interes prawny we wstąpieniu do sprawy.
The court will dismiss the statement of objection if the intervenor shows an arguable case in support of his legal interest in joing the case.

3. Udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia.
Interim relief may be requested by any party or participant in the proceedings if it shows an arguable case in support of its claim and of its legal interest in being granted such relief.

4. Zachowanie szczegółowych przepisów o postępowaniu dowodowym nie jest konieczne, ilekroć ustawa przewiduje uprawdopodobnienie zamiast dowodu.
The special regulations on rules of evidence need not be adhered to where the law provides for showing arguable case instead of proof.

Warto zapamiętać (postępowanie cywilne):
uprawdopodobnić – show/present/make arguable case